وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری و شهرداری

ابطال مصوبه شورای شهر در اخذ عوارض از اراضی کمتر از پانصد متر در قبال تفکیک و افراز در دیوان عدالت

هیات عمومی دیوان عدالت اداری پیش از این و به موجب آرای متعدد از جمله آرای شماره391 و 634 مصوبات شورای شهرهای مختلف را به این دلیل که اجازه اخذ عوارض و یا قسمتی از زمین به طور رایگان در قبال افراز و تفکیک را از مالکین به شهرداری را داده بود را با این استدلال که شهرداری ها در این زمینه خدماتی به مالکین ارائه نمیدهند تا مستحق دریافت عوارض آن خدمات باشند را ابطال نموده و البته در ماده 101 اصلاحیه قانون شهرداری،اجازه دریافت زمین و یا بهای آن با نظر کارشناس آن هم به میزان تعرفه مقرر بابت خدمات عمومی و شوراع و تنها در خصوص اراضی بالای پانصد متر مربع را داده،لیکن از نظر هیات عمومی دیوان عدالت تسری این قانون به اراضی کمتر از 500متر و تملیک رایگان زمین به شهرداری خلاف ماده101 بوده و قابل ابطال است .در زیر یک نمونه جدید رای هیات عمومی دیوان عدالت در این مورد به همراه مشروح شکایت به جهت آگاهی قید میگردد.

تاریخ: 10 اسفند 1395

کلاسه پرونده: 95/904

شماره دادنامه: 1313

موضوع رأی: ابطال ماده 17 تعرفه عوارض و بهای خدمات شورای اسلامی شهر گرگان برای سال 1394 به بعد از تاریخ تصویب در خصوص وضع عوارض تفکیک عرصه در اجرای مقررات ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392از تاریخ تصویب

شاکی: آقای امید شریفی

بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 1313

تاريخ دادنامه: 10/12/1395

کلاسه پرونده: 95/904

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاكی: آقای امید شریفی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 17 تعرفه عوارض و بهای خدمات شورای اسلامی شهر گرگان برای سال 1394 به بعد از تاریخ تصویب در خصوص وضع عوارض تفکیک عرصه در اجرای مقررات ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392

     گردش کار: 1- به موجب ماده هفده تعرفه عوارض و بهای خدمات شورای اسلامی شهرگرگان برای سال 1394 به بعد از آن در خصوص وضع عوارض تفکیک عرصه مقرر شده است که:

    " ماده هفده:- عوارض تفکیک عرصه ( اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداری )

جدول شماره یک

1) جهت اراضی تا 500 متر مربع به ازای هر متر مربع P 4/4 عوارض محاسبه و اخذ گردد .

2) برای اراضی 501 متر مربع تا2000متر مربع معادل ده درصد کل عرصه حق السهم شهرداری محاسبه گردد .

3) برای اراضی از 2001 تا 5000 متر مربع به شرح ذیل محاسبه گردد.

1-3) تا متراژ 2000متر مربع معادل ردیف 2 (ده درصد ) و مقدار مازاد آن تا 5000 مترمربع معادل (15درصد ) متراژ مازاد حق السهم شهرداری محاسبه گردد.

4) از 5001 متر مربع به بالا به شرح ذیل محاسبه گردد .

1-4) تا متراژ 2000متر مربع معادل ردیف 2 (ده درصد ) از 2001 متر مربع تا 5000 متر مربع معادل ردیف 3 به میزان (15درصد ) متراژ مازاد و از5000 متر مربع به بالا معادل (25 درصد) میزان مازاد حق السهم شهرداری محاسبه گردد.

  تبصره: در صورتیکه سهم سرانه فضای عمومی و تفکیک در مجموع از 35% اراضی بیشتر گردد شهرداری همان 35% را باید بعنوان حق السهم لحاظ می نماید.

    عوارض کسری حد نصاب تفکیک :

  در صورت تفکیک عرصه بدون رعایت حد نصاب تفکیک مقرر در طرح مصوب شهری عوارض تفکیک علاوه براحتساب جدول شماره یک، جدول ذیل نیز محاسبه و وصول می گردد:

جدول شماره دو

ردیف

شرح

ضریب عوارض

1

تا20% زیر حد نصاب ضوابط تفکیک

P 5

2

تا30% زیر حد نصاب ضوابط تفکیک

P 7

3

تا40% زیر حد نصاب ضوابط تفکیک

P 9

4

تا40% زیر حد نصاب ضوابط تفکیک

P 10

  تبصره 1: مبنای محاسبه ی عوارض تفکیک زیر حد نصاب میزان کسری زمین از حد نصاب می باشد.

  تبصره 2: چنانچه متراژ عقب نشینی مشخص شده از طرف شهرداری ( در صورت عدم تفکیک عرصه باقیمانده توسط مالک ) موجب عدم رعایت حد نصاب تفکیک گردد ، مشمول عوارض زیر حد نصاب تفکیک نمی گردد ( اصلاح سند ).

  تبصره 3: در خصوص عوارض تفکیک هنگامی که تفکیک و تجمیع هم زمان صورت می گیرد در صورت رعایت حد نصاب تفکیک از طرف قطعه ای که مساحت معینی از آن کسر گردیده رعایت شود مشمول عوارضی تفکیک نمی گردد و چنانچه متراژ کسر شده باعث کاهش حد نصب تفکیک گردد فقط به میزان مساحت کسر شده عوارض برابر جدول فوق اخذ میگردد.

  تبصره 4: چنانچه مالک در اجرای ماده 101 قانون شهرداریها ، جهت تفکیک عرصه به شهرداری مراجعه و تقاضای تفکیک عرصه خود زیر حد نصاب مقرر در ضوابط شهرسازی را بنماید. شهرداری می بایست با اخذ مجوز از کمیسیون ماده 5 علاوه بر عوارض مندرج در جدول یک، به تناسب عوارض کسری حد نصاب تفکیک نیز مطابق جدول شماره دو اخذ گردد.

جدول شماره سه

ردیف

شرح

ضریب عوارض

1

تفکیک کلیه اراضی که بدون اعمال ماده 101 قانون شهرداری ها اقدام به تفکیک عرصه نموده اند

کل عرصه برابر جدول شماره 2

2

کلیه اراضی واقع در حریم شهر با مساحت کمتر از یک هکتار

محاسبه گردد

3

کلیه اراضی واقع در حریم شهر با مساحت کمتر از یک هکتار

P 1/1

4

کلیه اراضی و عرصه ساختمانهای واقع در محدوده شهر که قبل از تاریخ 1/1/70 اقدام به اخذ سند مالکیت نموده و یا وضع موجود عرصه تا این تاریخ تغییری نکرده باشند ( مثل وجود بناء یا انشعاب قانونی )

معاف

5

کلیه اراضی و عرصه ساختمانهای که به نوعی دارای پاسخ (نقل و انتقال ) پروانه ساختمان و تائید نقشه تفکیک و سایر مفاصا حساب ها به جز مجوزهای حفاری از شهرداری باشند.

معاف

6

کلیه اراضی و عرصه ساختمانهای واقع در روستاهایی که دارای طرح هادی و بهسازی روستا مصوب مراجع قانون هستند و شهرداری متولی صدور پروانه و نظارت بر ساخت و ساز آن بوده و احداث آنها مربوط به قبل از تاریخ الحاق باشد .و کلیه اراضی واقع در حریم که از مراجع ذیصلاح دارای مجوز قانونی ساخت بوده اند.

معاف

  تبصره: عرصه هایی که متراژ آن برابر حد نصاب و بیشتر از آن باشد مطابق ردیف یک جدول شماره دو(p 5) محاسبه گردد.

  نحوه تشخیص عرصه هایی که مشمول این نوع عوارض فوق الذکر نمی گردند:

  1- سال قید شده در سند مالکیت قبل از 1370

  2- قدمت اعلام توسط نوسازی شهرداری که در آن میزان عرصه قبل و بعد از سال 1370 تغییر نکرده باشد."

   2- آقای امید شریفی به موجب دادخواستی اعلام کرده است که در تصویب این مصوبه مفاد آرای شماره 634 – 20/9/91 و 1018-17/6/92 هیأت عمومی رعایت نشده است.

  3- متن آرای مذکور هیأت عمومی به شرح ذیل است:

    الف ) رأی شماره 634- 20/9/1391 هیأت عمومی:

جلسه مورخ 7/2/1390 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به نظر اکثریت فقهای معظم خلاف موازین شرع شناخته نشد.» موجبی برای ابطال آن در اجرای ماده 41 قانون دیوان عدالت اداری وجود ندارد.

ب- نظر به این که مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380 اخذ هرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاههای اجرایی به تجویز قانونگذار منوط شده است و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه های شماره 275-16/5/1391، 492-4/11/1389، 393-29/9/1389، 459-20/1/1389، 218- 9/4/1387 و 964- 11/9/1386 مصوبات شوراهای اسلامی تعدادی از شهرهای کشور را [ مبنی بر دریافت قسمتی از اراضی و یا بهای آن به ازای هزینه خدمات تفکیک و افراز] ابطال کرده است، بنابراین با توجه به حکم قانونی یاد شده و با وحدت ملاک از آراء مذکور مصوبه دویست و پنجاه و هفتمین جلسه رسمی و علنی شورای اسلامی شهر گرگان به شماره 3628-23/9/1381، خلاف قانون تشخیص داده می شود و به استناد بند 1 ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می شود. "

   ب ) رأی شماره 1018-17/6/93 هیأت عمومی:

  مطابق ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، مقرر شده است: «چنانچه مصوبه ای در هیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی هیأت عمومی در مصوبات بعدی، الزامی است. هر گاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی هیات عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت بدون رعایت مفاد ماده 83 این قانون و فقط با دعوت نماینده مرجع تصویب کننده در هیأت عمومی مطرح می نماید». نظر بـه ایـن کـه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بـه موجب دادنامه های شماره

964-11/9/1386، 218-9/4/1387، 393-29/9/1389، 459-20/1/1389، 492-4/11/1389، 275-16/5/1391، 621-13/9/1391، 627-20/9/1391، 634-20/9/1391، 799-2/11/1391، 604-16/2/1389، 664-27/9/1391، 551-20/8/1392، 644-18/9/1392 مصوبات شوراهای اسلامی شهرهای مختلف در خصوص وضع عوارض تفکیک عرصه، عوارض نقل و انتقال املاک، عوارض از بارنامه های حمل کالا، عوارض حق النظاره، عوارض از عابر بانکها، جدول ارزش معاملاتی ساختمان را ابطال کرده است، بنابراین در اجرای حکم قانونی صدرالذکر، تعرفه بهای خدمات شهرداری اراک در سال 1393 مصوب شورای اسلامی شهر اراک به شرح شکایت شاکی مندرج در گردش کار که در قسمتهای، تعرفه شماره 1 فصل 2 با عنوان عوارض تفکیک عرصه، تعرفه شماره 3 فصل 2 با عنوان عوارض نقل و انتقال املاک، تعرفه شماره 4 فصل 3 با عنوان عوارض حق النظاره و طراحی مهندسین، ردیف 7 تعرفه شماره 6 با موضوع اخذ بهای خدمات دستگاههای خودپرداز بانکها و موسسات اعتباری و قرض الحسنه ها و بندهای یک و تعرفه شماره 15 با عنوان جدول ارزش معلاتی ساختمان از مصادیق ماده قانون فوق الذکر است، به استناد این ماده قانون و بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ابطال آنها صادر می شود."

  4- رئیس دیوان عدالت اداری پس از ملاحظه نظریه مشاوران خود مبنی بر این که مقرره مورد اعتراض با آرای مذکور هیأت عمومی مغایر است، با اعمال ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در خصوص موضوع موافقت می کند.

  در اجرای ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، مصوب سال 1392 از شورای اسلامی شهر گرگان خواسته شد نماینده خود را به جلسه معرفی کنند.

  هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 10/12/1395 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. علی رغم دعوت از شورای اسلامی شهر گرگان برای معرفی نماینده جهت شرکت در جلسه و ادای توضیحات، نماینده ای از سوی شورا به هیأت عمومی معرفی نشد. هیأت عمومی پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هيأت عمومي

مطابق ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مقرر شده است که: «چنانچه مصوبه ای در هیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی هیأت عمومی در مصوبات بعدی الزامی است. هرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی هیأت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خـارج از نوبت، بـدون رعایت مفاد مـاده 83 قانون مذکور و فقط بـا دعوت نماینده مرجع تصویب کننده در هیأت عمومی مطرح می نماید.» نظر به اینکه در آراء شماره 634-20/9/1391 و 1018-17/6/1393 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات تعدادی از شوراهای اسلامی شهرهای کشور مبنی بر دریافت قسمتی از اراضی و یـا بهای آن بـه ازای هزینه خدمات تفکیک و افراز بـه لحاظ مغایرت بـا قانون و خروج از حـدود اختیارات ابطال شده است و شورای اسلامی شهر گرگان در تصویب ماده 17 تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1394 با عنوان عوارض تفکیک عرصه (اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداری) جهت اراضی تا 500 مترمربع به ازای هر مترمربع، به میزان مقرر در مصوبه مورد شکایت عوارض وضع کرده است، بنابراین این قسمت از ماده 17

از تعرفه عوارض یاد شده به لحاظ مغایرت با آراء هیأت عمومی با استناد به بند 1 ماده 12 و مواد 92، 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود./

                                                            محمدکاظم بهرامی

                                             رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری